Irak'ta İngiliz İşgal Yönetimi 1914-1918 : İngiltere Devlet Arşivi Raporu

İngiliz Yıllık Raporları'nda Türkiye (1920-1926) kitap dizisinden sonra şimdi Irak ile ilgili bir raporu yayınlıyoruz. İngiltere Devlet Arşivi'nde çalışmamız sırasında bulduğumuz bu rapor, Dışişleri Bakanlığı belgeleri arasında FO 371/4148 XC1236 referans numarası ile yer alıyor. Orijinal başlığı; "Review of the Civil Administration of the Occupied Territories of Al Iraq 1914-1918". Kasım 1918'de Bağdat 'taki İngiliz sivil komiserlik ofisinde hazırlanmış ve Bağdat'ta hükümet matbaasında 80 sayfa olarak basılıp hizmete sunulmuştur. 1914-1918 savaş döneminde İngiltere'nin Irak'ı işgali ve bu bölge ve burada kurulmaya çalışılan İşgal İdaresi hakkında kapsamlı bilgiler vermektedir. Okuyucuların dikkatlerini bir kez daha çekmek isteriz ki elinizdeki rapor, siyasi bir rapordur. Savaşın hemen akabinde, hatta bazen çatışmalar devam ederken kaleme alınmıştır. Dolayısıyla "Türk", "Osmanlı", "Müslüman" ve "Doğu" hakkında tarafsız bir yaklaşım beklemek doğru değildir. "Batılı", "Emperyalist" ve "Düşman" bir ülkenin tüm önyargısıyla, düşmanca tutum ve davranışlar içinde hazırlanmış olduğunu akılda tutmak gerekiyor. Bu bağlamda raporun pek çok yerinde Irak'taki Türk idaresi hakkında olumsuz tespitler yapılmaktadır. Fakat ilginç bir şekilde, raporun birçok yerinde de Osmanlı düzeni eleştirildikten sonra İngilizlerin de o uygulamayı devam ettirdikleri, çünkü Osmanlı uygulamasının iyi bir çözüm olduğu ifade edilmektedir.