Tepebaşı : Bir Meydan Savaşı

İç yerleşiminde dar bir geometriye dayanan eski Beyoğlu, iki kenarında, geniş bir perspektife açılıyor ve bir ferahlık kazanıyordu: Birisi, doğu yönüne, Boğaziçi'nin girişi ile karşıdaki Üsküdar yamaçlarına bakan, bugün Opera'nın oturduğu, eski boş düzlükler. Öbürü, güneşin batışını bir panorama halinde seyreden, Tepebaşı. Bu iki kenarı ile Beyoğlu sona ermekteydi. Frenk ve lövantenler-azınlıklar semti, Taksim'de de, Tepebaşı'nda da, mezarlıklara ulaştığı için, bir anlama doğal, ama bir anlama, yani kendisi açısından, gelişimini sınırlayan ve bünyesini zorlayan iki limitle karşılaşmış oluyordu. Taksim'deki, 19. yüzyıla kadar olan yerleşime biraz uzak kalıyordu. Dar sokaklara dizilen taş binaların, henüz "daha ötelere" ihtiyacı yoktu. Boğaziçi başının ve Üsküdar'ın boydan boya seyredilebildiği bu kırlıkların düz yerinde, her zaman, bir açıkhava kahvehanesi yer almıştı. Kırım Savaşı'nda, Fransız birliğinin halka bando konserleri verebileceği kadar, herkese açık ve geniş ölçekli, vakit geçirme yerleriydi, oralar. Taksim'de, azınlık mezarlıklarında onların yakınları yattığı için, 20. yüzyılın başlarına kadar, Dolmabahçe üstleri ve yamaçları, mezarlık olarak kaldı. Ayazpaşa'da 1920'lerde Cumhuriyet döneminin ilk zengin apartmanları, 40'larda ise devletin imar ve operasyonları, o mezarlıkları ortadan kaldırdı. Aşağıdaki Kasımpaşa'dan başlayıp Şişhane dahil bütün yamaçları kaplayarak Tepebaşı üst düzlüğüne ulaşan servilik müslüman mezarlığı ise, "Pera" yerleşiminin menfaatlerine dokunuyor ve çok yakınında bulunuyordu. Yamaçta, Dolmabahçe'deki gibi geniş ve tatlı meyilli olmadığı, dik bir bayır halinde olduğu için, bunun üstündeki dar şeride, onun kenarına kadar gelmiş olan frenk binalarının ihtiyacı vardı. O yüzden, 19. yüzyılın son çeyreğinde, yavaş yavaş, yamaçtaki müslüman kabirleri ve taşları, aşağılara doğru itelendi ve üst baştaki mezarlık kısmı, tarih sahnesinden silindi...