Devlet Yönetimi için Bilgelik Kılavuzu : Usuli'l-Hikem fi Nizami'l-Alem

Hasan Bey-zade Ahmed Paşa, 17. asrın ilk yarısında yaşamış bir Osmanlı devlet adamıdır. Medrese tahsili görmüş, Rumeli ve Anadolu'da çeşitli hizmetlerde bulunmuştur. Onun yaşadığı dönem, Osmanlı Devleti'nin klasik yapısında birtakım arızaların belirmeye başladığı yıllardır. Bu nedenle dönemin aydınları, sultanları ve idarecileri ikaz edici mahiyette siyasetnâme eserleri kaleme almışlardır. Hasan Bey-zâde'nin, Usûli'l-hikem fî Nizâmi'l-âlem adını verdiği kısa eseri de, bu amaçla derlenmiştir. Sultan II. Osman dönemi devlet adamlarından Sadrazam Çelebi (Güzelce) Ali Paşa'ya takdim edilen eser, Doğu-İslâm siyasetnâme türünün karakteristik özelliklerini taşır. Yöneticilerin adaletten sapmamaları, âlimlere ve bilginlere saygı göstermeleri, cömert olmaları, müşavereyi ihmal etmemeleri, savaşlarda tedbiri elden bırakmamaları, askerlerin doğruluk ve dürüstlükten ayrılmaması gibi, zaman ve mekân ötesi evrensel insanlık kaideleri bu eserde özlü biçimde toplanmıştır. Bu yönüyle Usûli'l-hikem, geçmişten günümüze, devlet idaresinde bulunan herkes için kılavuz olma özelliğini koruyan bir eser.