Ana Meseleleriyle Kelam ve Felsefe

Fahreddin er-Razi (ö. 606/1210) kelâm, felsefe, tefsir ve usul-i fıkıh alanlarına dair çalışmalarıyla felsefi ve dini ilimlere yeni bir yön vermiş ve bu nedenle "el-İmam" olarak tanınmıştır. Bu çalışmada orijinal metniyle birlikte tercümesine yer verilen el-Muhassal Razi'nin yaşadığı döneme nispetle önceki ve sonraki alimlerin, filozofların ve kelâmcıların görüşlerinin özetini veren, başka bir ifadeyle kelam ve felsefenin temel meselelerini karşılaştırmalı inceleyen bir eserdir. Razi eserde farklı düşünce grupları tarafından ileri sürülen iddiaları gerekçelendirme ve açıklama güçleri ile tutarlılıkları açısından incelemekte ve böylece "tahkik" denilen araştırma tarzının en güzel örneklerini vermektedir. el-Muhassal bu özellikleriyle İslam düşünce tarihinde vazgeçilemeyen "klasik" bir eser olmuş, üzerine birçok alim tarafından şerh ve haşiyeler kaleme alınmış ve 12. yüzyıldan sonra yazılan kelâm ve felsefe kitaplarının meselelerini büyük ölçüde belirlemiştir. el-Muhassal klasik kelâm ve felsefenin temel meselelerini karşılaştırmalı olarak ele almakla birlikte İslam inancının ana meselelerini içermesi bakımından ayrıcalıklı bir öneme sahiptir. Eser, İslam düşüncesindeki bilgi, yöntem, varlık ve fizik dünya tartışmalarını bütünüyle içerdiği gibi Allah'ın zatı, sıfatları ve fiilleri ile nübüvvet, ahiret ve imamet konularını da ele aldığı için okuyucu bu eserde İslam inancının ana ilkelerinin akli ve naklî delillerle nasıl temellendirildiğini ayrıntılı bir şekilde görebilecektir.