Genç Cumhuriyetin Koruma Alanındaki Öncülerinden Y. Mimar Ali Saim Ülgen (1913-1963)

Ali Saim Ülgen 1913 yılında İstanbul’da doğmuş, henüz lise öğ-rencisi iken İstanbul’un tarihi eser-leriyle ilgilenmiş, kültür varlıklarına duyduğu sevgiyle yüksek öğrenimi için mimarlık mesleğini seçmiştir. Kadrosunda Bruno Taut, Sedad Hakkı Eldem, Arif Hikmet Holtay gibi ünlü mimarların bulunduğu Güzel Sanatlar Akademisi’nden 1938 yılında yüksek mimar diplo-ması alarak mezun olan Ali Saim Ülgen, akademik kariyerine aynı eğitim kurumunda, Türk Sanatı konusunda yetişmesinde etkili olan Prof. Celal Esat Arseven’in asistanı olarak, mimarlık tarihi alanında başlamıştır. Bu görevde uzun süre kalmamış, koruma eğitimi almak için yurtdışında gitmiş; geri dönü-şünde kültür varlıklarının belgelen-mesi ve korunmasıyla ilgili yoğun bir çalışma ortamına girmiştir. Ül-gen, 1963’de sona eren kısa yaşamı süresince Güzel Sanatlar Akademisi (GSA), Maarif Bakanlığı ve Vakıflar Genel Müdürlüğü’nde üstlendiği eğitici, yönetici ve uzman danışman görevlerini başarıyla yürütmüştür. Y. Mimar Ali Saim Ülgen’i doğu-munun 100. yıldönümünde anmak, yaptıklarını genç kuşaklara tanıt-mak bir gönül borcudur. Genç yaşında kültür varlıklarına duyduğu ilgiyle meslek yaşamına yön veren Ali Saim Ülgen’in bu konuyla ilgili çalışmalarını beş kü-mede toplamak mümkündür:I. Kültür varlığı envanteri hazır-lama çalışmaları (1936-1937),II. Yurtdışı deneyimi ve koruma kitabı yazımı (1938-1940),III. Mimar Sinan eserlerinin belgelenmesi (1938-1963),IV. Maarif Vekâleti’nde Anıtlar Şubesi Müdürü konumunda; karar verici ve koruma alanını örgütleyici yöneticilik görevi (1944-1953),V. Vakıflar Genel Müdürlüğü’nün anıt restorasyon-larına uzman danışman olarak katkıları (1953-1963).

Meslek yaşamını kültür varlıklarına adayan Y. Mimar Ali Saim Ülgen’i doğumunun 100. yılında anmak, onu genç kuşaklara tanıtmak bir gönül borcudur.

Zeynep Ahunbay

ALİ SAİM ÜLGEN (1913-1963) ONE OF THE LEADING CONSERVATION ARCHITECTS OF THE EARLY REPUBLICAN PERIOD ABSTRACT

Ali Saim Ülgen was born in Istanbul and studied architecture at the State Academy of Fine Arts. After graduation from architecture school in 1938, he got a scholarship to study conservation in Germany and France. His study had to end in two years because of World War II. With a deep interest in cultural heritage, he dedicated his life to the research, documentation and the conservation of cultural heritage. He assumed several responsible tasks in the Ministry of Education and the General Directorate of Pious Foundations. What is important as his contribution to conservation education and theory, is his book on “Conservation and Restoration of Monuments” which was published in 1943. The current thought about conservation at the time was shaped by the 1931 conference in Athens. As Ülgen died very early, he was not able to see the development of Venice Charter in 1964. In 1938, Ülgen started to work on the documentation of the works of Architect Sinan, the famous masterbuilder and engineer of the Ottomans in the sixteenth century. He continued this mission until his death in 1953. Although he could not complete the corpus, the finished drawings were published by the Turkish History Association in 1989. The fact that he did not have the time to publish his ideas and professional experience in conservation fully, is a big loss for the history of restoration in Turkey. In 2007, his archive and notes which were not accessible to the researchers before were donated to the Turkish Architectural Foundation by his family. Now his archive is classified and made accessible by collaboration of SALT. His documents provide insight into questions which occasionally come up as researchers on Turkish architecture and restoration architects try to understand the changes to the buildings he has studied or restored. In 2013, several exhibits, conferences were organized by SALT in Istanbul and Ankara to commemorate the 100th anniversary of Ülgen’s birth.

Zeynep Ahunbay