Van - Tuşpa : Yüksek Yaylanın Başkenti

Tilkitepe ve Van Kalesi Höyüğündeki Kalkolitik ve Erken Tunç Çağı'na ait yerleşim tabakaları Van şehrinin yerleşim tarihi ve uzak geçmişi hakkında çok önemli verileri barındırırlar. Elbette bu prehistorik geçmişe Erciş'in kuzeyindeki Gürgürbaba Tepe mevkiinde tanımlanan Alt ve Orta Paleolitik dönemler ile Van- Gürpınar ilçe sınırları içinde Tırşin'de Neolitik Dönemle ilişkilendirilen kaya resimlerini de eklemek gerekmektedir. Bilindiği gibi Van, Demir Çağı'ndan itibaren Urartu Krallığı'nın kurulmasıyla başkent Tuşpa olarak günümüzdeki Van Kalesi Kayalığında ilk biçimini alır. 1. Sarduri'nin Madırburç'taki yazıtı ve yapıtı krallığın bu dönüşüm hikâyesinin Assur dilindeki ilk ifade edilişi ile birlikte kültürel gelişiminin de kodlarını yansıtmaktadır. 1. Sarduri ile başlayan bu değişim öyküsü başkent Tuşpa olmak üzere ağırlıklı olarak Van Gölü Havzasındaki yerleşimlerde ve krallığın yayıldığı Güney Kafkasya ve Kuzeybatı İran gibi bölgelerde köklü bir biçimde İşpuini, Minua, 1. Argişti, 2. Sarduri ve 1. Rusa gibi krallarla artarak devam eder. Van kentinin uzak-yakın yerleşim tarihini ve özellikle Demir Çağı'ndaki durumunu arkeolojik verilerle yorumlayıp ele alarak okuyucuya sunan bu kitap klasik bir arkeolojik rehber kitabı olmasının ötesindedir. Özellikle Van Gölü Havzasında Urartuların yarattığı değişimin anlaşılması için bir asırdan fazladır sürdürülen arkeolojik araştırma ve kazı çalışmaları, başkent Tuşpa'da son on yıldır sürdürülen kazıların güncel verilerinin süzgecinden geçirilerek okuyucuya sunuluyor. Urartu Krallığı'nı kurulduğu coğrafyasıyla yerinden ve son arkeolojik bulgularla birlikte yeniden yorumlaması söz konusu çalışmayı daha anlamlı ve değerli kılmaktadır.