Turkish house in search of spatial Identity - kendi mekânın arayışı içinde Türk evi

ÖNSÖZ

TÜRK EVİ, TÜRK ODASI...

Prof. Dr. h.c. Sedad Hakkı ELDEM

Türk Odaları hakkında bundan 10-12 sene evvel o güzel eserini yazan kıymetli sanatkar ve araştırmacı Önder Küçükerman bu sefer aynı konuyu yeniden ele almış ve en iyi kalitede yayınlamıştır. Bizim gibi Türk evi ve yaşama kültürünün aşığı ve hayranı olan kimseler için bu kitap en kıymetli bir hediye sayılmalıdır. Küçükerman'ın ilk yayınladığı kitabından beri, bu konu yani Türk Odaları, dolayısıyla Türk Evleri ne gibi gelişmeler geçirmiş veya daha doğrusu ne akıbetlere uğramış olduğunu gözümün önüne getirdim ve beni bir dehşet ve ürperme sardı. Bu kısa zaman içinde nice güzel, tipik Türk evleri ve odalarının heba ve yok oldukları hiç aklınıza geldi mi? Bunların ve içinde bulundukları evlerin yaşatılması için ne yapılmıştır? Küçükerman'ın o zaman yayınladığı ve yaşattığı o cana yakın enteriyorlar ne olmuştur? Üzüntü ile itiraf etmek lazımdır ki sorular cevapsız kalmaktadır. Son 10-15 sene içinde aklın alamıyacağı ve her vatansever yurttaşı dehşete düşürmesi icap eden bir şekilde sayısız Türk evleri acımasız bir inat ve israr ile yok edilmiş ve geri kalanları da gittikçe artan bir sürat ve şaşmazlık ile yıkılmaya devam edilmektedir.

Bu süre içinde Türk evine varis ve sahip çıkmış Avrupa'daki eski vatanımızın yeni sahipleri ibret verici bir metod ve program ile kendilerine mal edip sahip çıktıkları eski Osmanlı evlerini sevgi ve gurur ile korumaya devam etmişlerdir. Bizim bu yolda yaptığımız birkaç teşebbüs, Avrupa'daki faaliyet ve verimli neticelerin karsısında sözü bile edilemiyecek derecede önemsiz ve etkisiz kalmaktadır. Bu arada Türk Odası diye bir varlığın yeniden hayata kavuşturulması için yapılan teşebbüsler çok zayıf kalmıştır.

Ser'avna, Filibe, Arbanasi, Prizren, Bosnasaray, Travnik, Embelek, Malsrinitza, Siyatista, Kesriye. İşte eski Türkiye'nin farklı zenginlikteki eyaletlerinde muhafaza edilen kasaba, şehir, ev ve odaların bulunduğu yerlerden bir kaçının isimleri. Buradaki evlerin bir çoğunu yerinde görerek, bazılarını da yayınlardan biliyoruz. Arzu edilir ki Türkiye'de Türk Evlerine aynı ölçüde ilgi gösterilsin. Şimdi önümüzde olan Türk odaları kitabı bu arzularımızın bir kısmını, güzel resimleri, metodik izahatı ve yüksek ilmi kıymetiyle yerine getiriyor. Bir kısmını diyorum çünkü Balkan devletlerinin bu alanda yaptıklarına kıyasen bizim koruma ve tanıtma çalışmalarımız mukayese edilmeyecek ölçüde geride kalmaktadır. Bu yolda gerekenin bir an evvel yapılması için kaybedilecek vakit kalmamıştır. Zira bu gidişle yakın bir zamanda gelecek kuşaklara gösterilmek üzere ayakta bırakacağımız eserlerin sayısı daha da azalacaktır. Meslektaş ve yöneticilerimizin bir an evvel harekete geçerek ve Balkan milletlerinden örnek alarak Türk evini koruma ve kurtarma kampanyasına azami ciddiyet ve önemle girişmeleri gerekmektedir. Aksi takdirde yakın bir zamanda muhafaza edilecek eser kalmayacaktır.

Bu arzumu belirtir ve örnek çalışmasıyla önderlik etmiş yüksek sanatkar ve araştırmacımız Prof. Önder Küçükerman'ın daha nice eserler meydana getirmesini dilerken bu kadarı için de tebriklerimi kabullerini rica ederim. Aynı şükran hislerini bu yolda sayısız ve paha biçilmez icraatıyla nam yapmış olan T.T.O.K.'na ve Çelik Gülersoy'a da ifade eder, Türk yaşama ve oturma kültürüne ait örnek varlıkları koruma, yaşatma ve tanıtma bakımından gösterdikleri sonsuz çaba ve gayretlerine teşekkürlerimi sunarım.