Türk Kültür ve Sanatında Hayat Ağacı, 2022

Hayat ağacı bütün kültürlerde yaradılışın kaynağı olarak kabul görmüştür. Türk kültüründe ise ağaç kültünün özünü hayat ağacı oluşturmaktadır. Dinî ve sivil mimarî eserlerin bezemelerinde çok sık kullanılan bu motif, ana teması değişmeden Anadolu Selçuklu Devleti'nde, Beylikler döneminde, Osmanlı dönemi eserlerinde de yüzlerce örneği ile bezemelerde kullanılmış olup günümüze gelmiştir. Taş, mermer, ahşap üzerinde, madenî eşyalarda, hat sanatında, kitaplarda, ciltlerde, diğer ahşap ve maden işlerinde yer almış olan hayat ağacı motifi Osmanlı döneminde olduğu gibi günümüzde daha çok servi formunda, halk sanatlarına özgü bezeme unsuru olarak halı, seccade, kilim, kumaşlar, işleme ve baskılar, keçe ve örmeleri içine alan zengin bir tekstil alanında yaşamaktadır. Kaynağını derin köklerimizden alan hayat ağacı geleneklerimize yansımış, atasözlerimizden destan ve efsanelere kadar geniş bir alana da yayılmıştır. A. Süheyl Ünver Sanat Atölyesi sanatkârlarının yorumlarını ve diğer zengin görsel malzemeleri ile hayat ağacı bu kitapla meyvesini vermiş bulunuyor. (Ankara 2019) İçindekiler İÇİNDEKİLER SUNUŞ ÖN SÖZ TÜRK KÜLTÜR VE SANATINDA HAYAT AĞACI GİRİŞ I. BÖLÜM HAYAT AĞACI Efsanelerde Hayat Ağacı Türk İnanç ve Düşünce Sisteminde Hayat Ağacı İslâm'da Ağaç Tûbâ Ağacı Ölümsüzlük Otu Noel Ağacı II. BÖLÜM ANADOLU SELÇUKLULARINDA HAYAT AĞACI TASVİRLERİ A. Selçuklu Yapılarında Hayat Ağacı Divriği Ulu Cami ve Darüşşifası (1228) Kubad Âbad Sarayı (1236) Kayseri Karatay Kervansarayı (1240 Konya İnce Minareli Medrese / Sâhib Âtâ Dâru'l-Hadisi (1263-1268) Sivas Gökmedrese/Sâhibiye Medresesi (1271) Gökmedrese'nin Hayat Ağaçları Gökmedrese'de Yeni Bulunan (İç Eyvandaki) Hayat Ağacı Sivas Çifte Minareli Medrese (1271) Kayseri Şah Cihan Hatun Türbesi/Döner Kümbet (14 yy.) Erzurum Çifte Minareli Medrese (1293) Erzurum Yakutiye Medresesi (1310) Beyşehir Eşrefoğlu Camisi (1299) B. Mezar Taşlarında Hayat Ağacı III. BÖLÜM OSMANLIDAN GÜNÜMÜZE HAYAT AĞACI Osmanlı Yapılarında ve El Sanatlarında Hayat Ağacı Örnekleri İshak Paşa Sarayı (1784) Hat Sanatında Hayat Ağacı Madeni Eşyalarda Hayat Ağacı Tekstil Sanatlarında Hayat Ağacı IV. BÖLÜM GELENEKLERİMİZDE HAYAT AĞACI Kütük Atma / Dökme Düğün ve Şenliklerde Nahıl Nevşehir ve Ürgüp Yöresinde Nahıl Edirne ve Kırklareli'nde Ahret Çiçeği Kars-Ardahan Yöresinde Şah Bezeme ve Kaldırma Düğünlerde Bayrak Kaldırma ve Bayrak Direği SONUÇ A. SÜHEYL ÜNVER SANAT ATÖLYESİ'NİN HAYAT AĞACI YORUMLARI SÖZLÜK KAYNAKLAR DİZİN A. SÜHEYL ÜNVER SANAT ATÖLYESİ SANATÇILARI Gülbün Mesara Filiz Bengi Şermin Ciddi Asuman Güldağ Nimet Kalkanlı Rabia Koçer Nebahat Pektaş Nuran Saygan