Mimar Sinan (7.Baskı)

Mimar Sinan, Osmanlı tarihinin en uygun zaman diliminde, imparatorluk gücünün ve sanatının en üst düzeyde olduğu bir dönemde, bütün bu birikimi mimarlık alanında tek isim olarak temsil edebilmiş bir mimardır. Sinan'ın Osmanlı topraklarına ve özellikle başkent İstanbul'a katkıları, daha sonra hiçbir mimara nasip olmayacak kadar fazladır.

Prof.Dr. Reha Günay, “Mimar Sinan'ın yapılarını tarih sırasına göre dolaşıp incelemek, büyük bir zevk olduğu kadar Osmanlı mimarlığının O'nun elinde nasıl bir gelişme gösterdiğini ve kendinden sonraki mimarlara neler ilham ettiğini de açıklayan önemli bir deneydir.” diye tanımlıyor bu kitabın hazırlık sürecini.

Reha Günay, zaman içerisinde her baskısında güncellenip geliştirilen bu kitabında, Mimar Sinan yapılarının en önemlilerini temel özellikleriyle ve kendi görüntülediği fotoğraflarla tanıtıyor. Günay, kişisel yorumlardan kaçınmaya özen göstererek yalnızca gözlemlerine ve bazı karşılaştırmalara yer verdiği kitabını özetle şöyle anlatıyor:

“Sinan, Osmanlı tarihinin en uygun zaman diliminde, imparatorluk gücünün ve sanatının en üst düzeyde olduğu bir dönemde, bütün bu birikimi mimarlık alanında tek isim olarak temsil edebilmiş bir mimardır. Mimar Sinan'ın Osmanlı topraklarına ve özellikle başkent İstanbul'a katkıları, daha sonar hiçbir mimaranasip olmayacak kadar fazladır.

Sinan tasarladığı yapıların büyük çoğunluğunu ve en seçkinlerini İstanbul'da gerçekleştirmiştir. Bu eserleri birmimarlık yarışmasına katılırcasına yeniliklerle dolu olarakgeliştirmiş ve topografyanın en uygun yerlerine yerleştirerekkent siluetine büyük katkılarda bulunmuştur. Böylece İstanbul en özgün yapı örnekleriyle adeta bir açıkhava müzesine dönüşmüştür.

Sinan'ın yapılarını tarih sırasına göre dolaşıp incelemek, büyük bir zevk olduğu kadar Osmanlı mimarlığının onun elinde nasıl bir gelişme gösterdiğini ve kendinden sonraki mimarlara neler ilham ettiğini de açıklayan önemli bir deneydir.

Ardından geçen 400 yılda pek çok yapı yok olmuş, kalanların bir bölümü zaman içinde yanlış onarım ve değişikliklerle özgünlüğünü yitirmiş, bir bölümünün ise kötü kullanım vebakımsızlık nedeniyle görünümleri değişmiştir. Gönül ister ki en büyüğünden en küçüğüne tüm eserleri gezilebilir durumda herkesin dışını gördüğü kadar içini de gezebilecekleri, yeni işlevler içinde özgün durumları bozulmamış, çevresi düzenli, avluları bakımlı, iyi bir durumda korunsunlar.

Bu kitap, Sinan yapılarının en önemlilerini, başlıca özellikleriyletanıtmaya çalışan bir özettir. Yapılar tanıtılırken kişiselyorumlardan kaçınılmaya çalışılmış, sadece gözlemlere ve bazı

karşılaştırmalara yer verilmiştir. Fotoğrafların seçiminde deaynı ilkelere uyularak özgün durumunu yitirmiş, kötü ve yanlışkullanılan yapıların fotoğrafları gerçek durumu yansıtmayacağından kitaba alınmamıştır.

Sinan yapıları hakkında bizi bilgilendiren dönemin kaynakları arasında yer yer tutarsızlıklar vardır. Bu yüzden bazı yapıların ona ait olup olmadıkları tartışmalıdır. Bütün yapıların kitâbeleri zamanımıza ulaşmadığından yapım tarihleri için dolaylı bilgiveren değişik kaynaklara bakılmakta ve aynı yapı için farklıtarihler ileri sürülebilmektedir. Kitabımın 6. baskısından itibaren çalışmalarına çok güvendiğim Gülru Necipoğlu'nun kitabında verdiği tarihleri kullandım. Kitaptaki çifte tarihler yapının başlangıç ve bitim yıllarını göstermektedir. Tek tarih bitiş yılıdır. İki tarihten sonraki ‘arası' sözcüğü bu iki yıl arasında bir tarihte yapının bittiğini gösterir. Soru işaretli tarihler kesin olmayan tarihlerdir.

Hicri takvime göre, yapı kitabesi veya kaynak belgede ay belirtilmemiş sadece yıl verilmiş ise bir yıllık kaymalar olabilir;1538/39 gibi. Kolaylık olmak üzere kitapta tek tarih verilmiştir; yani 1538/39 yerine 1538 seçilmiştir.”

İÇİNDEKİLER

Mimar Sinan Döneminde Osmanlı İmparatorluğu'nun Durumu

Sinan Öncesi Mimarlık Sanatı

Karşılaştırmalı Kronoloji

Sinan'ın Hayatı

MİMAR SİNAN'IN ESERLERİ

Külliyeler

Haseki Külliyesi (İstanbul), Şehzade Külliyesi (İstanbul), Süleymaniye Külliyesi (İstanbul), Süleymaniye Külliyesi (Şam), Sokollu Külliyesi (Lüleburgaz) Sokollu Külliyesi, Hatay-Payas), Atik Valide Külliyesi (Üsküdar)

Sinan'ın Kronolojik Sırayla Önemli Yapıtları

Camiler

Dört Dayanaklı Tek Kubbeli Camiler: Hadım İbrahim Paşa Camisi (Silivrikapı), Mihrimah Sultan Camisi (Edirnekapı), Zal Mahmud Paşa Camisi (Eyüp), Şemsi Ahmed Paşa Camisi (Üsküdar)

Dört Dayanaklı Yarım Kubbeli Camiler: Mihrimah Sultan Camisi (Üsküdar), Şehzade Camisi, (Şehzadebaşı), Süleymaniye Camisi (Süleymaniye), Kılıç Ali Paşa Camisi (Tophane)

Altı Dayanaklı Camiler: Sinan Paşa Camisi (Beşiktaş), Kara Ahmed Paşa Camisi (Topkapı), Semiz Ali Paşa Camisi (Babaeski), Sokollu -İsmihan Sultan- Camisi (Kadırga), Molla Çelebi Camisi (Fındıklı), Atik Valide -Nurbanu Sultan- Camisi (Üsküdar)

Sekiz Dayanaklı Camiler: Rüstem Paşa Camisi (Tahtakale), Selimiye Camisi (Edirne), Sokollu Camisi (Azapkapı), Nişancı Mehmed Paşa Camisi (Karagümrük), Mesih Mehmed Paşa Camisi (Fatih)

Çok Ayaklı Çok Kubbeli Camiler: Piyale Paşa Camisi (Kasımpaşa)

Diğer Yapı Türleri

Medreseler, Türbeler, İmaretler, Darüşşifalar, Hamamlar, Kervansaraylar / Hanlar, Tabhaneler, Köprüler, Su Yapıları, Köşkler ve Saraylar

SİNAN YAPILARININ MİMARİ ANALİZİ

İç Mekân Gelişimi, Mimari Çizim Sorunu, Mekân-Strüktür İlişkisi, Taşıyıcı Sistem, Yapım Tekniği ve Malzeme Kullanımı

AYRINTILAR

Minareler, Alemler, Kubbeler, Bacalar, Tromplar, Pandantifler, Mukarnaslar, Revaklar, Sütun Başlıkları, Taçkapılar, Giriş Kapısı Mukarnasları, Kapı Kemerleri, Kapılar, Pencereler, Pencere Alınlıkları, Kum Saatleri, Mihraplar, Minberler, Çiniler, Bezemeler, Hat Sanatı, Duvar Örgüsü, Vitraylar

Sinan'ın Patronları