Esnek Üretim, Derin Sömürü

Her şeyin esnediğinden söz ediliyor: Teknoloji, fabrikalar, istihdam biçimleri, yönetim anlayışı... Esnemenin, üretkenliği artırmanın yanı sıra, işçilerin becerilileşmesine, entelektüel yeteneklerinin gelişmesine de yaradığı, bütün bunların da sınıfsal çatışmaları ortadan kaldırdığı, uyuma dayalı yeni tür toplumsal ilişkilerin (enformasyon toplumu) zeminini hazırladığı ileri sürülüyor. İddia edilen, bir yönüyle, Marksizmin geçersizleştiğidir. Oysa tümünün temel amacı kar oranlarını artırmak, sömürüyü derinleştirmektir: Kapitalizm yeniden aslına dönüyor, vahşileşiyor. Esnek istihdam ve yönetim biçimlerinin ise bununla ilişkili, ama bunun dışında bir amacı daha bulunuyor: İşçileri kapitalist işletmelerin hedefleriyle, burjuvazinin sınıf çıkarlarıyla uyumla hale getirmek. Toplam kalite yönetimi, insan kaynakları yönetimi, kalite çemberleri gibi stratejiler bunu amaçlıyor. Bu kitapta bu konular ayrıntılı biçimde inceleniyor.