Ali Merdan Topçubaşı (1865 - 1934) Lider Bir Aydın ve Bağımsız Azerbaycan Cumhuriyeti'nin Temsili

Rusya İmparatorluğu'nun çöküşünden bir süre sonra 1918 yılında Güney Kafkasya'nın Doğu ve Güney kısımlarında çağdaş ulusal bir devlet -Azerbaycan Cumhuriyeti- teşekkül etti. Bu cumhuriyet, Azerbaycanlıların devlet ve millet oluşturma süreçlerinin dönüşüm noktası sayılır. Azerbaycan entelektüel eliti daha önceden halkı aydınlatarak ve bir çok resmi görevi üstlenerek bu devletin oluşumu ve varlığı sürecinde önemli rol oynamıştı. Ancak bu devlet 23 ay sonra kuzeyden gelen Bolşevik işgalinden sonra Sovyetler Birliği'ndeki ideolojik önyargılar nedeniyle de hertürlü akademik ve sistematik araştırmanın dışında kaldı. 1991'de bu sefer Sovyet İmparatorluğu'nun çöküşü ve yeni bir Azerbaycan devletinin ortaya çıkışı nedeniyle tarihe olan ilgi bir hayli arttı. Ne var ki, günümüze kadar geçen süre zarfında genelikle Azerbaycanlı tarih yazarlarının ulusal tarih yazımına önemli katkılarda bulunduklarını söylemek fazla iyimser bir değerlendirme olacaktır.